Nadmierna senność u osób w podeszłym wieku – skąd się bierze i jak jej przeciwdziałać?

Zmiany związane z wiekiem dotyczą nie tylko sprawności fizycznej, ale także rytmu dobowego i jakości snu. Wiele osób starszych odczuwa wyraźne pogorszenie samopoczucia związane z nadmierną sennością, która wpływa na ich aktywność, relacje społeczne i ogólny stan zdrowia. Gdy pojawia się zmęczenie trudne do opanowania lub gdy senność w ciągu dnia nie ustępuje mimo przespanych nocy, warto szukać przyczyny. Dlaczego? Sprawdź!

Jakie są przyczyny nadmiernej senności u osób starszych?

Przyczyny senności u osób starszych bywają złożone i zazwyczaj nie ograniczają się do jednego czynnika. W wielu przypadkach dochodzi do nakładania się kilku – zarówno zdrowotnych, jak i związanych ze stylem życia.

Choroby przewlekłe

Wiek senioralny wiąże się z częstszym występowaniem schorzeń przewlekłych. Cukrzyca, niewydolność serca, choroby neurologiczne czy nowotwory mogą prowadzić do przewlekłego zmęczenia i senności. W niektórych przypadkach objawem może być także zasypianie na siedząco, które może sugerować m.in. problemy krążeniowo-oddechowe, niewyrównaną cukrzycę czy też obturacyjny bezdech senny.

Zaburzenia snu

Bezsenność, fragmentacja snu, częste wybudzanie się lub trudności z zasypianiem to częste problemy, które pojawiają się z wiekiem. Mogą one prowadzić do spadku energii w ciągu dnia i skutkować zbyt długim spaniem jako próbą kompensacji braku regeneracji nocnej. W niektórych przypadkach senność ma charakter wtórny – stanowi reakcję organizmu na brak pełnowartościowego wypoczynku.

Działanie leków

Niektóre leki przyjmowane przewlekle mogą działać sedatywnie, czyli powodować senność lub spowolnienie psychoruchowe. Dotyczy to m.in. leków przeciwlękowych, uspokajających, przeciwhistaminowych czy nasennych. Problem nasila się, gdy dochodzi do interakcji między kilkoma substancjami przyjmowanymi równocześnie.

Brak aktywności fizycznej

Ograniczony ruch może przyczyniać się do zaburzeń rytmu dobowego. Brak stymulacji fizycznej powoduje, że organizm nie odczuwa wyraźnych różnic między dniem a nocą, co sprzyja senności w porze aktywności. Często pojawiają się wtedy drzemki przerywające dzień i pogarszające nocny odpoczynek.

Dieta i niedobory

Nieprawidłowe żywienie, niedobory witamin z grupy B, żelaza lub magnezu mogą objawiać się przewlekłym zmęczeniem. U seniorów często występuje też problem z utrzymaniem właściwego nawodnienia. Wszystko to wpływa na metabolizm i funkcjonowanie układu nerwowego, co może prowadzić do senności lub pogorszenia koncentracji.

Nadmierna senność – skutki dla zdrowia i samopoczucia seniorów

Gdy senność w ciągu dnia staje się normą, znacząco pogarsza jakość życia. Osoby starsze mogą unikać aktywności, kontaktów społecznych, a nawet spożywania posiłków – senność i brak apetytu u seniora często występują równolegle. Trudność w skupieniu się, zmienność nastrojów czy dezorientacja w ciągu dnia dodatkowo nasilają problemy z codziennym funkcjonowaniem.

W związku z nadmierną sennością u osób starszych pojawiają się także inne zagrożenia. Brak czujności sprzyja upadkom, a osłabiona koordynacja utrudnia poruszanie się po mieszkaniu czy korzystanie z łazienki. U niektórych seniorów dochodzi do dezorganizacji rytmu dnia – śpią nieregularnie, co prowadzi do sytuacji, w których zbyt długie spanie wywołuje skutek odwrotny do zamierzonego i pogłębia zmęczenie.

Ile snu potrzebuje osoba starsza, aby dobrze funkcjonować?

Osoby starsze nie potrzebują znacznie mniej snu niż młodsze. Rekomendacje dla osób powyżej 65. roku życia wynoszą od 7 do 8 godzin snu na dobę. W praktyce zapotrzebowanie może się różnić, jednak kluczowa jest nie tylko długość, ale też jakość wypoczynku.

Gdy senność u seniora występuje w ciągu dnia, należy przeanalizować nie tylko czas snu, ale również jego przebieg. Częste wybudzenia, uczucie zmęczenia mimo przespanej nocy czy nieplanowane drzemki mogą świadczyć o zaburzeniach, które wymagają konsultacji ze specjalistą. Zmniejszenie aktywności, ekspozycji na światło dzienne i brak codziennych rytuałów może zaburzać wewnętrzny zegar biologiczny.

Jak radzić sobie z nadmierną sennością u seniorów?

Pierwszym krokiem powinno być rozpoznanie przyczyny. Należy przyjrzeć się stylowi życia, zażywanym lekom, aktywności w ciągu dnia i diecie. Czasem wystarczy drobna korekta codziennej rutyny, aby odzyskać energię i lepsze samopoczucie. Pomocne są regularne pory snu i posiłków, przebywanie na świeżym powietrzu, aktywność ruchowa i ograniczenie drzemek.

Jeśli pojawia się nagła senność w ciągu dnia, której nie towarzyszy wyraźne zmęczenie, należy skonsultować się z lekarzem. Może to być objaw np. niedotlenienia, problemów metabolicznych lub skutków ubocznych farmakoterapii. W przypadku chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer, senność może być trwałym elementem funkcjonowania chorego. Gdy chory na Alzheimera ciągle śpi, opiekunowie powinni regularnie raportować zmiany rytmu dobowego lekarzowi prowadzącemu.

Jak opiekunowie w domu opieki mogą poprawić jakość snu seniorów?

Profesjonalna opieka w placówkach opiera się na obserwacji i dostosowaniu wsparcia do indywidualnych potrzeb podopiecznych. Ważna jest także odpowiednia kontrola farmakoterapii – niektóre leki mogą zostać zastąpione bezpieczniejszymi odpowiednikami. 

Opiekunowie dbają również o środowisko sprzyjające odpoczynkowi: ciszę, zaciemnienie, komfort termiczny. Seniorzy aktywizowani w ciągu dnia, regularnie uczestniczący w zajęciach grupowych, spacerach czy terapiach zajęciowych, śpią spokojniej i rzadziej odczuwają zmęczenie bez wyraźnej przyczyny.